Sunday, August 29, 2010

Η «προίκα» του 2004


Σαν σήμερα, 29 Αυγούστου 2004, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η τελετή λήξης των 28ων Ολυμπιακών Αγώνων. Όμως, ποια ήταν η «προίκα» του 2004;

Ακολουθεί ένα κείμενο του Πάνου Τότσικα, πολεοδόμου και μέλους της «Καμπάνιας Αντι-2004», από την Ελευθεροτυπία.

Και ξαφνικά, εν έτει 2010, η διεθνής κοινή γνώμη ανακάλυψε την ελληνική αναξιοπιστία. Ανακάλυψε τη «δημιουργική λογιστική», τα ψεύτικα και παραποιημένα στατιστικά στοιχεία με τα οποία δημιουργούσε η Ελλάδα μια διαφορετική εντύπωση για την οικονομική της κατάσταση.

Ολοι φαίνονται πως αγνοούν ότι η Ελλάδα μπήκε στην ευρωζώνη αν και δεν συγκέντρωνε τα κριτήρια που είχαν τεθεί, χάρη στα παραπλανητικά νούμερα που παρέθεσε και που οι Ευρωπαίοι «εταίροι» αποδέχτηκαν, αν και γνώριζαν ότι ήταν ψεύτικα. Αλλωστε δεν ήταν μόνο η Ελλάδα που παρέθεσε ψεύτικα στοιχεία...

Δεν είναι όμως η πρώτη φορά που η Ελλάδα συγκεντρώνει τα φώτα μιας παγκόσμιας αρνητικής δημοσιότητας: Το 2004, λίγους μήνες πριν από τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα, η «διεθνής κοινότητα» κρατούσε την ανάσα της αν θα μπορέσουν τελικά να είναι έτοιμες στην ώρα τους οι ολυμπιακές εγκαταστάσεις και υποδομές που ήταν απαραίτητες για να γίνουν οι Αγώνες. Τότε οι ελληνικές ευρεσιτεχνίες και πατέντες έδωσαν και πήραν, οι εργολάβοι χρέωσαν τα έργα πολύ παραπάνω «λόγω του κατεπείγοντος», θυσιάστηκαν και κάποιοι εργάτες, κυρίως ξένοι, και τελικά «τα καταφέραμε», είπαν. Μίλησαν για τους «επιτυχημένους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας» και ξέχασαν ότι το πραγματικό κόστος των «έργων» ήταν 4-5 φορές περισσότερο από το αρχικά προϋπολογισθέν. Ξέχασαν ότι ο φάκελος με τον οποίο «κέρδισε» η Αθήνα τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004 ήταν εντελώς διάτρητος, ότι ήταν γεμάτος ψεύτικα στοιχεία, ότι ήταν αναξιόπιστος.

Ο σουηδικός λαός θεωρείται από τους πιο φιλειρηνικούς. Οταν όμως του τέθηκε το 1997 το δίλημμα αν θέλει να διεξαχθούν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 2004 στη Στοκχόλμη, η απάντηση δόθηκε με ένα μπαράζ βομβιστικών εκρήξεων σε αθλητικές εγκαταστάσεις: το κύριο επιχείρημα των αντιτιθέμενων Σουηδών ήταν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες θα επιβάρυναν σοβαρά την οικονομία της χώρας τους και θα περιόριζαν τους πόρους που προορίζονταν για κοινωνικές δαπάνες. Ετσι, με χαμηλή βαθμολογία στο κριτήριο «λαϊκή αποδοχή», οι Σουηδοί απέτρεψαν τη διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων στη χώρα τους. Μέχρι σήμερα αρνούνται να ενταχθούν στην ευρωζώνη.

Στο Βερολίνο, στις αρχές της δεκαετίας του '90, η μη διεκδίκηση των Ολυμπιακών Αγώνων τέθηκε ως όρος για τη συνεργασία στις δημοτικές εκλογές μεταξύ αριστερών και οικολογικών δυνάμεων. Μέχρι σήμερα, στο Βερολίνο, το ισχυρό αντι-ολυμπιακό κίνημα που αναπτύχθηκε απέτρεψε τη διεκδίκηση των περιζήτητων παγκοσμίως Ολυμπιακών Αγώνων...

Στη χώρα μας, αντιθέτως, η «Μεγάλη Ιδέα» των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα άγγιξε τη φαντασία ενός μεγάλου μέρους του ελληνικού λαού. Ο ανεκδιήγητος φάκελος που κατατέθηκε στην ανεκδιήγητη «Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή» του Σάμαρανκ, των «αθανάτων» και των μαφιόζων, περιείχε στημένο γκάλοπ όπου το 97,5% των Ελλήνων ήταν υπέρ των Αγώνων στην Αθήνα. Οσοι εναντιώθηκαν, θεωρήθηκαν από «αντεθνικά στοιχεία» έως γραφικοί. Τα επιχειρήματά τους για τις οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές επιπτώσεις της διεξαγωγής των Ολυμπιακών Αγώνων στην Αθήνα αποσιωπήθηκαν ή λογοκρίθηκαν. Ετσι, κάποιοι φαίνεται να πέφτουν από τα σύννεφα όταν αντιλήφθηκαν λίγα χρόνια μετά τους Αγώνες ότι το δημόσιο χρέος και ο δανεισμός είχαν εκτοξευθεί στα ύψη.

Το πραγματικό ωστόσο κόστος της «επιχείρησης Ολυμπιάδα 2004» δεν το μάθαμε ποτέ. Φρόντισε γι' αυτό η Γιαννούλα και ο Σημίτης και στη συνέχεια ο Καραμανλής και ο Αλογοσκούφης. Αυτό που ξέρουμε είναι ότι ακόμα πληρώνουμε κι ακόμα χρωστάμε τα κερατιάτικα.

Σήμερα η κατάσταση είναι τραγική για τη χώρα. Αυτοί που μας «χάρισαν» τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, αυτοί που μας επέβαλαν να αγοράσουμε άχρηστους εξοπλισμούς και πανάκριβα συστήματα ασφαλείας, αυτοί που παρακολουθούσαν τα τηλέφωνά μας, οι Γερμανοί της Siemens και αυτοί που εισέπραξαν τις μίζες και τις προμήθειες, μας μιλάνε για «αναξιοπιστία» της χώρας . Μας ζητάνε να καθηλώσουμε τους ήδη χαμηλούς μισθούς και τις συντάξεις, να περικόψουμε ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές δαπάνες και ταυτόχρονα παίρνουν μέτρα για να στηρίξουν τις τράπεζες που τόσα χρόνια μας ξεζούμιζαν κανονικά.

Στο Μόντρεαλ του Καναδά δεν απέκρυψαν ότι οι Ολυμπιακοί Αγώνες ήταν γι' αυτούς μια οικονομική καταστροφή. Ακόμα πληρώνουν... Στην Ελλάδα, αποκρύπτεται επιμελώς ότι η κατρακύλα της οικονομίας της χώρας ξεκινάει λίγα χρόνια πριν από το 2004 και κορυφώνεται σήμερα. Οι εμφανισθέντες «υψηλοί ρυθμοί ανάπτυξης», τα χαμηλά ποσοστά ανεργίας των προηγούμενων χρόνων δεν μπορούν να αποκρύψουν την ουσιαστική «προίκα» των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 στην Αθήνα, δηλαδή την πραγματικότητα των τεράστιων ελλειμμάτων, του αχαλίνωτου δανεισμού. Η φούσκα έσπασε. Το ζήτημα είναι αν και πότε θα ξεχειλίσει το ποτάμι της οργής.

Saturday, August 21, 2010

.Η ανάπτυξη της καταστροφής, του Π. Κοροβέση


Τα τελευταία είκοσι χρόνια έχουν γίνει τόσες αλλαγές στον πλανήτη μας που άλλαξαν ριζικά τις συνθήκες της ανθρώπινης ζωής.

Του Περικλή Κοροβέση από την Ελευθεροτυπία, 21.8.2010

Η παγκοσμιοποίηση του αρπαχτικού μαφιόζικου κεφαλαίου επικράτησε παντού και επέβαλε δύο θανατηφόρες καταστροφές. Η μία αφορά το περιβάλλον και η άλλη την εργασία. Οι άνεργοι σήμερα στην Ευρώπη υπολογίζονται σε ογδόντα εκατομμύρια και με προοπτική να φτάσουν στα εκατό τα αμέσως επόμενα χρόνια. Η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι συγκρίσιμη με πυρηνική καταστροφή. Και μόνο μικρές μειονότητες έχουν συνείδηση αυτής της πραγματικότητας. Η πλειοψηφία δεν έχει πρόσβαση σε αυτές τις πληροφορίες που αφορούν μόνο τους ψαγμένους. Τα ΜΜΕ, κυρίως τα τηλεοπτικά, είναι η μαζική συσκότιση της πληροφορίας που αντικαθίσταται από την επικοινωνία και τη χυδαία διασκέδαση.

Περίπου 200 πολυεθνικές ελέγχουν την παγκόσμια οικονομία σε όλους τους τομείς, με τζίρο μεγαλύτερο από το Εθνικό Ακαθάριστο Προϊόν πολλών χωρών. Π.χ., η General Motor είναι πλουσιότερη από τη Δανία. Η Ford είναι πιο ισχυρή οικονομικά από τη Νοτιοαφρικανική Ενωση και η οικονομική δύναμη της Toyota είναι πιο μεγάλη από την πλουσιότερη χώρα του κόσμου· τη Νορβηγία. Και σαν μέσο σύγκρισης ας δούμε δύο αριθμούς. Η μεγαλύτερη οικονομική βοήθεια που δόθηκε ποτέ σε χώρα ήταν στο Μεξικό και έφτανε στο αστρονομικό ποσό των 50 δισ. δολαρίων. Οι τρεις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρείες των ΗΠΑ ελέγχουν 500 δισ. δολάρια.

Μια πολυεθνική σήμερα μπορεί να έχει δεκάδες χιλιάδες απασχολούμενους σε όλο τον κόσμο και να είναι αόρατη. Μπορεί να έχει τα γραφεία της στην Ελβετία, εργοστάσια παραγωγής εξαρτημάτων στην Πολωνία, μονάδες συναρμολόγησης στη Λιθουανία και το φινίρισμα να γίνεται στην Ταϊλάνδη. Και όπου μια μονάδα παραγωγής έχει προβλήματα, την παίρνει και την πάει σε άλλη χώρα. Μπορεί να επιβάλλει όποιο καθεστώς εργασίας θέλει, καταστρατηγώντας ακόμα και αυτούς τους άθλιους νόμους των χωρών ευκαιρίας. Στην ουσία αυτές νομοθετούν και επιβάλλουν κυβερνήσεις σε συνεργασία με τα ΜΜΕ που ελέγχουν και χειραγωγούν συνειδήσεις και τις κατευθύνουν εκεί όπου θέλουν.

Ο Ραμονέ βρίσκει σε αυτόν τον καπιταλισμό του καζίνου, τέσσερα βασικά χαρακτηριστικά: Παγκόσμιος, Διαρκής, Αμεσος και Αϋλος. Αυτό αποτελεί ένα σύστημα και το ονομάζει ΠΔΑΑ. Αυτά τα χαρακτηριστικά τα έχει μόνο ο Θεός. Δηλαδή διαμορφώνεται μια παγκόσμια υπερεξουσία που έχει επί γης τη μεταφυσική δύναμη του ίδιου του Θεού. Και αυτό φαίνεται καθαρά στους πολέμους που κάνει και στη φτώχεια που δημιουργεί.

Μόνο στην Ευρώπη έχουμε περίπου 60 εκατομμύρια φτωχούς. Ο μισός πληθυσμός του πλανήτη, δηλαδή ο ένας στους δύο, ζει με λιγότερο από 1,50 ευρώ την ημέρα. Και 1 εκατομμύριο άνθρωποι με λιγότερο από 0,50 ευρώ την ημέρα. Ο καθημερινός βομβαρδισμός της πρώην Γιουγκοσλαβίας στοίχιζε περίπου 60 εκατομμύρια ευρώ. Με αυτά τα χρήματα θα μπορούσαν να είχαν τραφεί γύρω στα 80 εκατομμύρια άνθρωποι. Αυτός είναι ο κόσμος που ζούμε και το δεχόμαστε αδιαμαρτύρητα. Και μια που το έφερε η κουβέντα: ο πόλεμος της Γιουγκοσλαβίας εγκαινίασε ένα καινούργιο δόγμα πολέμου. Μηδέν απώλειες για τους επιτιθέμενους, εκατόμβες θυμάτων από αυτούς που δέχονται την επίθεση. Οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ δεν είχαν ούτε έναν νεκρό. Οι Σέρβοι είχαν δεκάδες χιλιάδες νεκρούς και ολόκληρη η υποδομή της χώρας καταστράφηκε. Η Σερβία βρέθηκε δύο δεκαετίες πίσω. Και ας μη θυμηθούμε εδώ και τους Ελληνες υποστηρικτές αυτής της σφαγής. Στο όνομα βέβαια του ευρωπαϊσμού, χαιρέτισαν αυτή τη σύγχρονη Γκουέρνικα και χρησιμοποίησαν την τυραννία του Μιλόσεβιτς ως άλλοθι για το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας.

Στους 50 πιο σημαντικούς ανθρώπους που επηρεάζουν την τύχη του πλανήτη δεν υπάρχει ούτε ένας πολιτικός, συγγραφέας, μουσικός, σκηνοθέτης, επιστήμονας. Είναι δισεκατομμυριούχοι του αρπαχτικού κεφαλαίου με επικεφαλής τον Μπιλ Γκέιτς της Μικροσόφτ. Αυτοί πια κυβερνούν τον κόσμο. Και ο αντικαπιταλισμός σήμερα έχει χάσει την παλιά του ανατρεπτική δύναμη. Είναι πια μια στοιχειώδης προϋπόθεση για επιβίωση.

Thursday, August 19, 2010

The best dj in Hersonnisos









Η «αιρετική περίπτωση» των Ελλήνων μας δίνει ελπίδα, του John Pilger



Στο άρθρο του, για την New Statesman, ο John Pilger ανατρέπει την αντίληψη που υπάρχει για την Ελλάδα ως «σκουπιδοχώρα» και βλέπει την ελπίδα να ανατέλλει μέσω της εξέγερσης των απλών Ελλήνων που αντιτάσσονται στον τρόπο σωτηρίας της χρεωκοπημένης οικονομίας, η οποία προκλήθηκε από τη φοροδιαφυγή των πλουσίων.

"Η Ελλάδα είναι ο μικρόκοσμος μιας μοντέρνας πάλης των τάξεων, που σπανίως χαρακτηρίζεται ως τέτοια, γιατί απλούστατα αντικατοπτρίζει την αλήθεια"

προκαθορισμένη εναλλαγή του τάδε με το δείνα, η έμπνευση για όλους μας είναι η Ελλάδα. Δεν είναι αξιοπερίεργο που η Ελλάδα δεν παρουσιάζεται ως φωτεινό παράδειγμα, παρά σα μια «σκουπιδοχώρα» που δικαίως τιμωρείται για τον «παραφουσκωμένο δημόσιο τομέα» καθώς και για τη νοοτροπία της «πλαγίας οδού» (όπως αναφέρει η Observer). Η αιρετική περίπτωση της Ελλάδας μας δείχνει ότι υπάρχει πραγματική ελπίδα στην αντίσταση που πραγματοποιούν οι απλοί πολίτες της, σε αντίθεση με αυτή που επενδύθηκε σπάταλα πάνω στους πολέμαρχους του Λευκού Οίκου.

Η κρίση που οδήγησε στην «σωτηρία» της Ελλάδας, από τις Ευρωπαϊκές τράπεζες και το ΔΝΤ, είναι προϊόν ενός αποτρόπαιου οικονομικού συστήματος που και το ίδιο βρίσκεται σε κρίση. Η Ελλάδα είναι ο μικρόκοσμος μιας μοντέρνας πάλης των τάξεων που σπανίως χαρακτηρίζεται με αυτό τον όρο και δημιουργεί κύματα πανικού στον ιμπεριαλιστικό πλούτο.

Αυτό που διαφοροποιεί την Ελλάδα είναι ότι μέσα στην ιστορική της μνήμη ακόμα υπάρχει η εισβολή, η ξένη κατοχή, η προδοσία της Δύσης, η στρατιωτική δικτατορία και η λαϊκή αντίσταση. Οι απλοί άνθρωποι δεν δειλιάζουν απέναντι στη διεφθαρμένη επιχειρηματοκρατία που κυριαρχεί στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η δεξιά κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή, που προηγήθηκε της παρούσας του Γιώργου Παπανδρέου, χαρακτηρίστηκε από τον κοινωνιολόγο Jean Ziegler ως «μια μηχανή συστηματικής λεηλασίας των πόρων της χώρας».

Επική κλοπή
Η μηχανή αυτή έχει περιβόητους φίλους. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ διερευνά το ρόλο της Goldman Sachs και άλλων Αμερικανικών επιχειρήσεων αμοιβαίων κεφαλαίων οι οποίες πόνταραν στη χρεωκοπία της Ελλάδας, καθώς δημόσια περιουσιακά στοιχεία ξεπουλήθηκαν και 360 δισεκατομμύρια ευρώ κατατέθηκαν από πλουσίους φοροφυγάδες σε Ελβετικές Τράπεζες. Οι μεγαλύτερες Ελληνικές πλοιοκτήτριες εταιρείες μετέφεραν τις έδρες τους στο εξωτερικό. Αυτή η «αιμορραγία» κεφαλαίου συνεχίζεται με την έγκριση των Ευρωπαϊκών Κεντρικών Τραπεζών και κυβερνήσεων.

Το έλλειμμα της Ελλάδας κυμαίνεται στο 11%, ποσοστό όχι υψηλότερο από αυτό της Αμερικής. Ωστόσο, όταν η κυβέρνηση Παπανδρέου προσπάθησε να δανειστεί από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, ουσιαστικά μπλοκαρίστηκε από Αμερικανικούς οίκους αξιολόγησης, οι οποίοι υποβίβασαν την Ελλάδα σε «σκουπίδι». Αυτοί οι οίκοι ήταν εκείνοι που έδιναν ΑΑΑ αξιολόγηση (δηλ. μηδέν πιστωτικός κίνδυνος – η υψηλότερη αξιολόγηση) σε χρεόγραφα ενυπόθηκων δάνειων υψηλού κινδύνου, αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων, και έτσι επέσπευσαν την οικονομική κατάρρευση του 2008.

Αυτό που συνέβη στην Ελλάδα ήταν κλοπή σε μία επική - αν και όχι άγνωστη - κλίμακα. Στη Βρετανία, η «σωτηρία» Τραπεζών όπως η Northern Rock και η Royal Bank of Scotland κόστισαν δισεκατομμύρια λίρες. Χάρη στον προηγούμενο πρωθυπουργό, Gordon Brown, και του πάθους του για ικανοποίηση των φιλάργυρων ενστίκτων της «Πόλης του Λονδίνου», (City of London, το κέντρο της χρηματιστηριακής αγοράς), οι δωρεές του δημοσίου χρήματος ήταν άνευ όρων και μεταξύ τους οι τραπεζίτες συνέχιζαν να διανέμουν τα «λάφυρα», τα οποία αποκαλούν μπόνους. Δοθείσας της μονόπλευρης Βρετανικής πολιτικής κουλτούρας, οι τράπεζες έχουν το ελεύθερο να κάνουν ό,τι επιθυμούν. Στην Αμερική, η κατάσταση προκαλεί μεγαλύτερη έκπληξη. Σύμφωνα με το δημοσιογράφο David DeGraw: «(καθώς οι κύριες Τράπεζες της Wall Street) που ευθύνονται για τη καταστροφή της οικονομίας όχι μόνο δεν πλήρωσαν καθόλου φόρους, παρά πήραν 33 δισεκατομμύρια ως επιστροφή φόρων».

Στην Ελλάδα, όπως στην Αμερική και την Βρετανία, οι απλοί πολίτες καλούνται τώρα να πληρώσουν τα χρέη που δημιούργησαν οι πλούσιοι και οι ισχυροί. Θέσεις εργασίας, συντάξεις και δημόσιες υπηρεσίες οδηγούνται στην κατακρεούργηση, με τους υπαίτιους στο τιμόνι. Για την Ε.Ε. και το ΔΝΤ, αυτή είναι μια ευκαιρία να «αλλάξουν την νοοτροπία» των Ελλήνων και να διαλύσουν την κοινωνική πρόνοια, ακριβώς όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα «αναδιάρθρωσαν δομικά» -επέβαλαν καθεστώς ελέγχου και φτώχιας- και άλλες χώρες του αναπτυσσόμενου κόσμου.

Η Ελλάδα είναι μισητή για τον ίδιο λόγο για τον οποίο η Γιουγκοσλαβία έπρεπε να καταστραφεί, με πρόσχημα την προστασία των κατοίκων του Κοσόβου. Οι περισσότεροι Έλληνες είναι δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ οι νέοι και τα σωματεία συνιστούν μια λαϊκή συμμαχία που δεν έχει καταπνιγεί - τα στρατιωτικά τανκς εναντίον του Πολυτεχνείου παραμένουν, ως πολιτικό φάντασμα. Τέτοια αντίσταση είναι ανάθεμα για τους τραπεζίτες της Κεντρικής Ευρώπης και θεωρείται εμπόδιο στην ανάγκη της Γερμανίας να επιβληθεί στις αγορές, ιδιαίτερα στην εποχή που ανέτειλε μετά την προβληματική ενοποίησή της.

Θεραπεία σοκ
Στην Βρετανία, η 30χρονη προπαγάνδα μιας ακραίας οικονομικής θεωρίας γνωστή στην αρχή ως μονεταρισμός και έπειτα ως νεοφιλελευθερισμός, ήταν τέτοια ώστε να επιτρέπει στον καινούργιο πρωθυπουργό, όπως και στον προκάτοχό του, να χαρακτηρίζει ως «δημοσιονομική ευθύνη» την επιβολή πληρωμής του χρέους - που δημιούργησαν απατεώνες – από τους απλούς πολίτες . Αυτά που δεν κατονομάζονται είναι η φτώχια και οι ταξικές διακρίσεις. Περίπου το 1/3 των παιδιών στη Βρετανία βρίσκεται κάτω από το όριο της φτώχιας. Στην πόλη Kentish του Λονδίνου, που κατοικείται κατά κόρον από ανθρώπους της εργατικής τάξης, το προσδόκιμο όριο ζωής για τους άντρες είναι τα 70 χρόνια. 3-4 χλμ μακριά, στο Hampstead, το προσδόκιμο είναι 80. Όταν η Ρωσία υποβλήθηκε σε παρόμοια «θεραπεία σοκ» στη δεκαετία του 90, το προσδόκιμο όριο ζωής έκανε βουτιά. Αυτή τη στιγμή, 40 εκατομμύρια άποροι Αμερικανοί – αριθμός ρεκόρ – τρέφονται με κουπόνια φαγητού της κοινωνικής πρόνοιας: με λίγα λόγια, δεν μπορούν να συντηρήσουν τον εαυτό τους.

Στον αναπτυσσόμενο κόσμο, έχει επιβληθεί εδώ και καιρό ένα σύστημα «διάγνωσης» από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ που προκαθορίζει ποιοι θα ζήσουν και ποιοι θα πεθάνουν. Κάθε φορά που το ΔΝΤ διατάζει την κατάργηση φόρων εισαγωγής/εξαγωγής και επιδοτήσεων σε τρόφιμα και καύσιμα, οι βιοπαλαιστές αγρότες συνειδητοποιούν ότι κηρύχθηκαν αναλώσιμοι. Το Παγκόσμιο Ινστιτούτο Πόρων (World Resources Institute) εκτιμά ότι η παιδική θνησιμότητα φτάνει τα 13 με 18 εκατομμύρια το χρόνο. Ο οικονομολόγος κ. Lester C. Thurow, γράφει: «αυτό δεν είναι ούτε αλληγορία ούτε παρομοίωση με πόλεμο, είναι πραγματικός πόλεμος».

Οι ίδιες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις έχουν χρησιμοποιήσει φρικτά στρατιωτικά όπλα εναντίον υπανάπτυκτων χωρών, που ο κύριος πληθυσμός τους είναι παιδιά και έχουν εγκρίνει βασανιστήρια ως μέσο άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Αποτελεί φαινόμενο στρουθοκαμηλισμού ότι καμία απ'αυτές τις επιθέσεις κατά της ανθρωπότητας, στις οποίες συμμετέχει ενεργά η Βρετανία, δεν επετράπη να «διαταράξει» τις Βρετανικές εκλογές.

Ο κόσμος στους δρόμους της Αθήνας δεν ανέχεται αυτή την άρρωστη κατάσταση. Τους είναι ξεκάθαρο ποιος είναι ο εχθρός τους και θεωρούν ότι για μια ακόμη φορά βρίσκονται υπό ξένη κατοχή. Και για άλλη μια φορά αντιστέκονται, με θάρρος. Όταν λοιπόν ο David Cameron αποπειραθεί να κουτσουρέψει 6 δισεκατομμύρια λίρες από τις δημόσιες υπηρεσίες της Βρετανίας, θα βασιστεί στο ότι αντίδραση σαν κι αυτή της Ελλάδας δεν θα συμβεί στη Βρετανία. Θα πρέπει να τον διαψεύσουμε


http://tvxs.gr/

Ηφαίστεια και Δημοκρατία, της Αγγελικης Στουπακη


Στην πρωτεύουσα της Ισλανδίας οργανώθηκε τον Απρίλιο μια παράσταση πολύ διαφορετική από τις συνηθισμένες. Στο Δημοτικό Θέατρο του Ρέικιαβικ, 45 ηθοποιοί διάβαζαν επί πέντε εικοσιτετράωρα την «Εκθεση της αλήθειας», το 2.400 σελίδων πόρισμα της εξεταστικής επιτροπής για τους υπαίτιους της μεγάλης οικονομικής κρίσης που έπληξε τη χώρα. Η αίθουσα ήταν κατάμεστη σε όλη τη διάρκεια της «ανάγνωσης». Οπως έγραψε ο Νικόλας Ζηργάνος στο ρεπορτάζ του στην «Ελευθεροτυπία», «για τους περήφανους, πλην εξαπατημένους, απογόνους των Βίκινγκς, ήταν μια ομαδική ψυχανάλυση, μια διαδικασία κάθαρσης».




Της Αγγελικης Στουπακη από την Καθημερινή, 17/8/2010

Ο τρόπος που αντέδρασε η μικρή αυτή χώρα στη χρηματοπιστωτική κατάρρευση –όταν, μετά την πτώχευση της Lehman Brothers, αποκαλύφθηκε ότι οι τρεις μεγαλύτερες ιδιωτικές τράπεζες της Ισλανδίας χρωστούσαν 10 φορές το ΑΕΠ της χώρας– παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον. Κατ’ αρχάς, οι πολίτες αποφάσισαν με δημοψήφισμα ότι ο κρατικός προϋπολογισμός δεν θα επιβαρυνόταν με την αποζημίωση των ξένων επενδυτών που έχασαν τα χρήματά τους λόγω της πτώχευσης των ισλανδικών τραπεζών.

Επιβλήθηκαν, βέβαια, κι εκεί τα γνωστά και σε μας «μέτρα» – περικοπή κρατικών δαπανών, μείωση εισοδημάτων κ.λπ. Η οικονομική δραστηριότητα πάγωσε, η ανεργία ανέβηκε από το 1% στο 9%. Δημιουργήθηκε όμως άμεσα ένα δίχτυ προστασίας για τους πιο ευάλωτους: Απαγόρευση κατάσχεσης των σπιτιών όσων αντιμετώπιζουν οικονομικά προβλήματα, δομές ψυχολογικής, νομικής και κοινωνικής υποστήριξης, προγράμματα αποκατάστασης ανέργων. Και η εξεταστική επιτροπή που συγκροτήθηκε δεν αποτελείτο από μέλη του Κοινοβουλίου, αλλά από πρόσωπα κύρους χωρίς κομματικές δεσμεύσεις. Τα συμπεράσματά της οδήγησαν σε καταλογισμό ποινικών ευθυνών εις βάρος πολιτικών και οικονομικών παραγόντων, κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων, εντάλματα σύλληψης.

Η εξέλιξη αυτή πρόσφερε σίγουρα μια ηθική ικανοποίηση στους οργισμένους Ισλανδούς. Και όταν ήρθε πάλι η στιγμή να εκφραστούν με την ψήφο τους, έδειξαν ότι το καταθλιπτικό βάρος της κρίσης δεν τους έχει στερήσει το χιούμορ. Δήμαρχος του Ρέικιαβικ εξελέγη ένας δημοφιλής κωμικός, επικεφαλής μιας κίνησης με τίτλο «Οι καλύτεροι». Μέλη της μπορούσαν να γίνουν όλοι, με μόνη προϋπόθεση να μην ανήκουν σε κανένα πολιτικό κόμμα.

Ο τρόπος που αντιδρά μια κοινωνία σε εποχές κρίσης λέει πολλά για το πολιτιστικό της επίπεδο, την ουσία της δημοκρατικής της συνείδησης. Η Ισλανδία των πάγων και των ηφαιστείων στέλνει αισιόδοξα μηνύματα. Ισως το μέγεθός του πληθυσμού της –μόλις 320.000 κάτοικοι– ευνοεί την κοινωνική αλληλεγγύη, τη λειτουργία της δημοκρατίας με πιο άμεσο τρόπο. Παρά τις ιδιαιτερότητές της, ωστόσο, οι συγκρίσεις που μας δίνει την ευκαιρία να κάνουμε, είναι πολύ χρήσιμες.

Wednesday, August 11, 2010

Aφιερωμένο σε όσους γεννήθηκαν πριν το 1985...


Ήμαστε μια γενιά σε αναμονή: περάσαμε την παιδική μας ηλικία περιμένοντας. Έπρεπε να περιμένουμε δύο ώρες μετά το φαγητό πριν κολυμπήσουμε, δύο ώρες μεσημεριανό ύπνο για να ξεκουραστούμε και τις Κυριακές έπρεπε να μείνουμε νηστικοί όλο το π...ρωί για να κοινωνήσουμε. Ακόμα και οι πόνοι περνούσαν με την αναμονή.
Κοιτάζοντας πίσω, είναι δύσκολο να πιστέψουμε ότι είμαστε ακόμα ζωντανοί.
Εμείς ταξιδεύαμε σε αυτοκίνητα χωρίς ζώνες ασφαλείας και αερόσακους. Κάναμε ταξίδια 10 και 12 ωρών, πέντε άτομα σε ένα Φιατάκι και δεν υποφέραμε από το «σύνδρομο της τουριστικής θέσης». Δεν είχαμε πόρτες, παράθυρα, ντουλάπια και μπουκάλια φαρμάκων ασφαλείας για τα παιδιά. Ανεβαίναμε στα ποδήλατα χωρίς κράνη και προστατευτικά, κάναμε ωτο-στοπ, καβαλάγαμε μοτοσικλέτες χωρίς δίπλωμα. Οι κούνιες ήταν φτιαγμένα από μέταλλο και είχαν κοφτερές γωνίες.
Ακόμα και τα παιχνίδια μας ήταν βίαια. Περνάγαμε ώρες κατασκευάζοντας αυτοσχέδια αυτοκίνητα για να κάνουμε κόντρες κατρακυλώντας σε κάποια κατηφόρα και μόνο τότε ανακαλύπταμε ότι είχαμε ξεχάσει να βάλουμε φρένα. Παίζαμε «μακριά γαϊδούρα» και κανείς μας δεν έπαθε κήλη ή εξάρθρωση.
Βγαίναμε από το σπίτι τρέχοντας το πρωί, παίζαμε όλη τη μέρα και δεν γυρνούσαμε στο σπίτι παρά μόνο αφού είχαν ανάψει τα φώτα στους δρόμους. Κανείς δεν μπορούσε να μας βρει. Τότε δεν υπήρχαν κινητά. Σπάγαμε τα κόκαλα και τα δόντια μας και δεν υπήρχε κανένας νόμος για να τιμωρήσει τους «υπεύθυνους». Ανοίγανε κεφάλια όταν παίζαμε πόλεμο με πέτρες και ξύλα και δεν έτρεχε τίποτα. Ήταν κάτι συνηθισμένο για παιδιά και όλα θεραπεύονταν με λίγο ιώδιο ή μερικά ράμματα. Δεν υπήρχε κάποιος να κατηγορήσεις παρά μόνο ο εαυτός σου. Είχαμε καυγάδες και κάναμε καζούρα ο ένας στον άλλος και μάθαμε να το ξεπερνάμε χωρίς να μας δημιουργούνται ψυχολογικά τραύματα.
Τρώγαμε γλυκά και πίναμε αναψυκτικά, αλλά δεν ήμασταν παχύσαρκοι. Ίσως κάποιος από εμάς να ήταν χοντρός και αυτό ήταν όλο.
Μοιραζόμασταν μπουκάλια νερό ή αναψυκτικά ή οποιοδήποτε ποτό και κανένας μας δεν έπαθε τίποτα.
Καμιά φορά κολλάγαμε ψείρες στο σχολείο και οι μητέρες μας το αντιμετώπιζαν πλένοντάς μας το κεφάλι με ζεστό ξύδι.
Δεν είχαμε Playstations, Nintendo 64, 99 τηλεοπτικά κανάλια, βιντεοταινίες με ήχο surround, υπολογιστές ή Ιnternet. Εμείς είχαμε φίλους. Κανονίζαμε να βγούμε μαζί τους και βγαίναμε. Καμιά φορά δεν κανονίζαμε τίποτα, απλά βγαίναμε στο δρόμο και εκεί συναντιόμασταν για να παίξουμε κυνηγητό, κρυφτό, αμπάριζα, μέχρι εκεί έφτανε η τεχνολογία.
Περνούσαμε τη μέρα μας έξω, τρέχοντας και παίζοντας. Φτιάχναμε παιχνίδια μόνοι μας από ξύλα. Χάσαμε χιλιάδες μπάλες ποδοσφαίρου. Πίναμε νερό κατευθείαν από τη βρύση, όχι εμφιαλωμένο και κάποιοι έβαζαν τα χείλη τους πάνω στη βρύση. Κυνηγούσαμε σαύρες και πουλιά με αεροβόλα στην εξοχή, παρά το ότι ήμασταν ανήλικοι και δεν υπήρχαν ενήλικοι για να μας επιβλέπουν. Θεέ μου!
Πηγαίναμε με το ποδήλατο ή περπατώντας μέχρι τα σπίτια των φίλων και τους φωνάζαμε από την πόρτα.. Φανταστείτε το! Χωρίς να ζητήσουμε άδεια από τους γονείς μας, ολομόναχοι εκεί έξω στο σκληρό αυτό κόσμο! Χωρίς κανέναν υπεύθυνο! Πώς τα καταφέραμε;
Στα σχολικά παιχνίδια συμμετείχαν όλοι και όσοι δεν έπαιρναν μέρος έπρεπε να συμβιβαστούν με την απογοήτευση. Κάποιοι δεν ήταν τόσο καλοί μαθητές όσο άλλοι και έπρεπε να μείνουν στην ίδια τάξη. Δεν υπήρχαν ειδικά τεστ για να περάσουν όλοι. Τι φρίκη!
Κάναμε διακοπές τρεις μήνες τα καλοκαίρια και περνούσαμε ατέλειωτες ώρες στην παραλία χωρίς αντηλιακή κρέμα με δείκτη προστασίας 30 και χωρίς μαθήματα ιστιοπλοΐας, τένις ή γκολφ. Φτιάχναμε όμως φανταστικά κάστρα στην άμμο και ψαρεύαμε με ένα αγκίστρι και μια πετονιά.
Ρίχναμε τα κορίτσια κυνηγώντας τα για να τους βάλουμε χέρι, όχι πιάνοντας κουβέντα σε κάποιο chat room και γράφοντας ; ) : D : P
Είχαμε ελευθερία, αποτυχία, επιτυχία και υπευθυνότητα και μέσα από όλα αυτά μάθαμε και ωριμάσαμε. Δεν θα πρέπει να μάς παραξενεύει που τα σημερινά παιδιά είναι κακομαθημένα και χαζοχαρούμενα.
Αν εσύ είσαι από τους «παλιούς». συγχαρητήρια! Είχες την τύχη να μεγαλώσεις σαν παιδί.

Sunday, August 8, 2010

Καθαριοτητα και αλλα...






Ξερω οτι δεν ειναι το σημαντικοτερο απο τα προβληματα που ταλανιζουν την ευρυτερη περιοχη της Χερσονησου,ομως οταν εισαι ενας δημοφηλης προορισμος για τους Ευρωπαιους που εχουν συνηθισει να μην συναντουν ουτε αποτσιγαρο στο διαβα τους,που ακομη κι οταν πανε βολτα το σκυλο τους ειναι υποχρεωμενοι να μαζευουν με μια σακουλιτσα τα "κακακια" του κατοικιδιου,τοτε αυτο το πραγμα που φαινεται στο βιντεο και στην φωτο,ειναι το λιγοτερο ξεφτιλα.Οταν λοιπον εχουμε τετοιες εικονες εν μεσω high season,ας μην περιμενουμε ποιοτικο τουρισμο,ας μην εχουμε απαιτησεις για μεγαλυτερη και καλυτερη σεζον,ωστε καποια στιγμη να διαμορφοσουμε και καλυτερη ποιοτητα ζωης.
Βεβαια,που να βρει χρονο η δημοτικη αρχη να ασχοληθει με αυτες τις λεπτομερειες-εν μεσω high season-τωρα ειναι η εποχη που πρεπει να "τους τα παρουμε",να γεμισουμε τα νυχτομαγαζα της οικογενειας με καθε θεμιτο ή αθεμιτο τροπο.Ειναι το 40ημερο της αρπαχτης,ειναι η εποχη που οι ξεναγοι του πεθερου-αλλοτε εκπροσωπου του Ηρακλειου στο Κυνοβουλιο-θα μας φερουν τα προβατα,-ή μηπως βουγια?-προς αρμεγμα.Με λεπτομερειες θα ασχολουμαστε?
Τι να περιμενεις ομως,διαμρτυρομαι γιατι καποιοι ξεχασαν καποια σκουπιδια και καποιοι αλλοι τα φκερεσαν,την στιγμη που ακομη και στις Καρυατιδες εχουν αφησει για ατραξιον στις φωτογραφιες των εκκατομυριων τουριστων το καροτσακι τους.
Απλα τα πραγματα,μπουρδελο η Χερσονησος σε μια χωρα γκραντε μπουρδελο ,οποτε προς τι το "μισος και ο αλληλοσπαραγμος"?Το ψαρι βρωμαει απο το κεφαλι...



Thursday, August 5, 2010

Τα σκάνδαλα της χούντας




Του Ιού της Ελευθεροτυπίας

ΤΑ ΞΕΧΑΣΜΕΝΑ ΣΚΑΝΔΑΛΑ ΤΗΣ «ΕΘΝΟΣΩΤΗΡΙΟΥ»: Εφτά χρόνια αρπαχτή

Στους έντονα αντικοινοβουλευτικούς καιρούς μας, ένα δόλιο φάντασμα πλανιέται στον αέρα: ο ισχυρισμός περί «τιμιότητας» των δικτατόρων που κατέλαβαν πραξικοπηματικά την εξουσία το 1967 για να την επιστρέψουν πριν από 36 χρόνια, σαν βρεγμένες γάτες, «στους πολιτικούς».

Πρόκειται βέβαια για μύθο, θεμελιωμένο στη μίζερη εικόνα των επιζώντων «πρωταιτίων» – αφού πρώτα έχασαν την εξουσία, στερήθηκαν όσα είχαν παράνομα καρπωθεί και υπέστησαν τις οικονομικές συνέπειες της κοινωνικής απομόνωσής τους. Ακόμη κι αυτή η εικόνα δεν αφορά, ωστόσο, παρά ελάχιστους πρωτεργάτες της δικτατορίας. Αγνοεί την οικονομική ευμάρεια πάμπολλων μεσαίων ή «πολιτικών» στελεχών της, που η νομική κατασκευή περί «στιγμιαίου αδικήματος» άφησε παντελώς ατιμώρητα ν’ απολαμβάνουν τα αποκτήματά τους.

Την επιβίωση του μύθου διευκολύνει η χαώδης διαφορά του τότε με το σήμερα, όσον αφορά τη δυνατότητα δημόσιας συζήτησης για παρόμοια ζητήματα. Επί χούντας η ραδιοτηλεόραση ήταν κρατική (κι αυστηρά προπαγανδιστική), ενώ ο Τύπος περνούσε από δρακόντεια λογοκρισία. Οποιαδήποτε έρευνα ή ακόμη και νύξη για κρατικά σκάνδαλα ήταν απλά αδιανόητη. χαρακτηριστικό το κύριο άρθρο του Γιάννη Καψή στον «Ταχυδρόμο» (24.5.74), όταν η δικτατορία Ιωαννίδη δημοσιοποίησε το (παπαδοπουλικό) «σκάνδαλο των κρεάτων»:

«Δεν είναι καινούρια η υπόθεση. Μήνες ολόκληρους οι φήμες οργίαζαν. Κι όμως κανείς δεν τολμούσε. Κανείς δεν είχε το θάρρος να μεταβάλη τον ψίθυρο σε καταγγελία. Κι όσο οι φήμες απλώνονταν, αγκαλιάζοντας όλο και περισσότερους υπεύθυνους και μη, τόσο μεγάλωνε κι ο φόβος μήπως θίξουμε τα κακώς κείμενα. Ηταν μια ‘συνωμοσία κραυγαλέας σιωπής’, χάρη και στη δρακόντεια νομοθεσία που ρυθμίζει -και συμπιέζει- την ενάσκηση του λειτουργήματός μας».

Μετά τη Μεταπολίτευση, ο Τύπος ξεχείλισε βέβαια από πληροφορίες για σκάνδαλα της χουντικής επταετίας. Ομως αυτά θεωρούνταν τότε -και σωστά- απλές παρωνυχίδες μπροστά στα υπόλοιπα εγκλήματα της δικτατορίας.

Απολαβές και «ασυλία»

Το πρώτο πράγμα που φρόντισαν να κάνουν οι ηγέτες της χούντας, ήταν να αυγατίσουν τα εισοδήματά τους –σε σχέση όχι μόνο με τους ώς τότε δημοσιοϋπαλληλικούς μισθούς τους, αλλά και με τις απολαβές της ανατραπείσας κοινοβουλευτικής «φαυλοκρατίας». Με τον Α.Ν. 5 του 1967, ο μισθός του πρωθυπουργού υπερδιπλασιάστηκε (από 23.600 σε 45.000 δρχ), των υπουργών και υφυπουργών αυξήθηκε από 22.400 σε 35.000 δρχ, ενώ θεσπίστηκαν -για πρώτη φορά- ημερήσια «εκτός έδρας» 1.000 και 850 δρχ αντίστοιχα («Πολιτικά Θέματα» 5.10.73).

Ακολούθησαν κι άλλες «τακτοποιήσεις», όπως η καταχρηστική στεγαστική αποκατάσταση «αξιωματικών διαδραματισάντων εξέχοντα ρόλον» στο πραξικόπημα με ειδική ρύθμιση του 1970 («Πολιτικά Θέματα» 8.2.75).

Οι δικτάτορες θεσμοθέτησαν τέλος τη μελλοντική ασυλία τους, με ρυθμίσεις που κάνουν τα σημερινά κουκουλώματα να μοιάζουν με παιδικό παιχνίδι. Η χουντική νομοθεσία «περί ευθύνης υπουργών» (Ν.Δ. 802 της 30.12.1970) περιείχε «μεταβατική διάταξη» (§ 48) βάσει της οποίας δίωξη υπουργού ή υφυπουργού της χούντας μπορούσε να γίνει μόνο με απόφαση των ...συναδέλφων τους. Επιπλέον, όλα τα «εγκλήματα δια τα οποία δεν ησκήθη ποινική δίωξις μέχρι της ημέρας συγκλήσεως» της μελλοντικής Βουλής, θεωρούνταν αυτομάτως παραγεγραμμένα!

Προϋπόθεση για την ατιμωρησία συνιστούσε, φυσικά, η επιτυχία της ελεγχόμενης επιστροφής στον κοινοβουλευτισμό «αλά τουρκικά». Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τίναξε όμως το εγχείρημα στον αέρα, με αποτέλεσμα τον κάθετο θεσμικό διαχωρισμό της Μεταπολίτευσης απ’ το προηγούμενο καθεστώς.

Τα μαύρα κρέατα

Το μόνο σκάνδαλο που εκκαθαρίστηκε δικαστικά επί χούντας, αποκαλύφθηκε για λόγους προπαγανδιστικής «νομιμοποίησης» της ανατροπής του Παπαδόπουλου απ’ τον Ιωαννίδη. Πρόκειται για την (κυριολεκτικά δύσοσμη) «υπόθεση των κρεάτων», με βασικούς κατηγορούμενους τον πρώην υφυπουργό Εμπορίου Μιχαήλ Μπαλόπουλο και το Γεν. Διευθυντή του Υπουργείου (και διορισμένο πρόεδρο της ΑΔΕΔΥ) Ζαφείριο Παπαμιχαλόπουλο.

Το κατηγορητήριο αφορούσε ποικίλες παρανομίες, με κυριότερη τη «δωροληψία κατά συρροήν» από μεγαλεμπόρους για τη μονοπωλιακή εξασφάλιση αδειών εισαγωγής κρέατος –με αποτέλεσμα παράνομες ανατιμήσεις («καπέλα») σε βάρος των καταναλωτών. Επιμέρους πτυχή του σκανδάλου συνιστούσε η απαγόρευση διάθεσης ντόπιων ζώων, ώστε να πουληθούν τα προβληματικά κρέατα Αργεντινής που «μαύριζαν» και «δεν τάθελε ο κόσμος». Στη δίκη πρόκυψε ανάμιξη του Παττακού – αναγνώστηκε, μάλιστα, και διαταγή του (21.9.72) «όπως διατεθούν το ταχύτερον εις την κατανάλωσιν» τα επίμαχα προϊόντα.

Ο Μπαλόπουλος καταδικάστηκε σε 3,5 χρόνια φυλάκιση, ποινή που το 1976 μειώθηκε σε 14 μήνες. Δεν διώχθηκε, αντίθετα, για την επίδοση που τον έκανε ευρύτερα διάσημο: το «μπαλόσημο» που (φέρεται να) εισέπραττε ως γραμματέας του ΕΟΤ, με το παρατσούκλι «ο κύριος 10%».

Ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι σχετικές ημερολογιακές εγγραφές του διπλωμάτη Γεωργίου Χέλμη, γαμπρού του Μαρκεζίνη. «Φαίνεται πως συνελήφθη ο Μπαλόπουλος, πρώην του Τουρισμού, για οικονομικά σκάνδαλα και καταδιώκεται ο Παύλου, γαμπρός του Παττακού, επίσης για οικονομικά σκάνδαλα (υπόθεσις κρεάτων)», σημειώνει στις 21.1.74, για να συμπληρώσει στις 5.2: «Για τα σκάνδαλα, πιστεύει ο Μομφεράτος ότι τίποτε δεν πρόκειται να προωθήσουν, διότι φοβούνται να έλθουν εις αντιθέσεις και, άλλωστε, δεν έχουν μάρτυρες να καταθέσουν». Με τη δημοσιοποίηση της δίωξης, εκτιμά τέλος «ότι κατά την δίκη θα προκύψουν και στοιχεία για άλλες υποθέσεις (ίσως σκάνδαλα στον τουρισμό κά)» («Ταραγμένη διετία», Αθήνα 2006, σ.123, 129 & 161).

Η «νέα φαυλοκρατία»

Η δυσοσμία δεν περιοριζόταν ωστόσο στα κρέατα. Επτά μήνες μετά το πραξικόπημα, ο εκδότης του «Ελεύθερου Κόσμου» (και κεντρικός προπαγανδιστής της χούντας) Σάββας Κωσταντόπουλος εξομολογείται γραπτά στον παλιό του πάτρωνα Κωνσταντίνο Καραμανλή: «Λυπούμαι, διότι είμαι υποχρεωμένος να μνημονεύσω και ένα άλλο εκτάκτως λυπηρόν φαινόμενον. Ενεφανίσθη και αναπτύσσεται μία νέο-φαυλοκρατία (ατομικά ρουσφέτια, προσωπικαί εξυπηρετήσεις, τακτοποιήσεις συγγενών, ατομική προβολή κοκ)» («Αρχείο Καραμανλή», τ.7ος, σ.50).

Παρά τη στενή σχέση του με το καθεστώς, ο Κωσταντόπουλος διατήρησε την ίδια γνώμη μέχρι τέλους. Αναλύοντας το Δεκέμβριο του 1973 στον Καραμανλή την ανατροπή του Παπαδόπουλου, τονίζει πως «είχε υποστεί το καθεστώς και αυτός προσωπικώς ηθικήν φθοράν εις την συνείδησιν των Ενόπλων Δυνάμεων. Μεγάλην ζημίαν του έκαμε η σύζυγός του και ο ταξίαρχος Μ. Ρουφογάλης, τον οποίον είχε τοποθετήσει εις την ΚΥΠ. Εκαμαν προκλητικάς ενεργείας (εντυπωσιακοί γάμοι, θορυβώδεις δεξιώσεις, δημόσιαι εμφανίσεις με μεγαλοπλουσίους, επίδειξις πλούτου κλπ). Μοιραίον ρόλον έπαιξαν και οι γαμβροί ωρισμένων παραγόντων του καθεστώτος (του κ. Σ. Παττακού και άλλων). Εδημιουργήθη μία αποπνικτική ατμόσφαιρα σκανδάλων δια την οποίαν δεν δυνάμεθα ακόμη να γνωρίζωμεν μέχρι ποίου σημείου ανταπεκρίνετο εις την πραγματικότητα. Πάντως, αντιστοιχία υπήρχε οπωσδήποτε» (όπ.π., σ.203-5).

Παρόμοια αίσθηση αναδύουν κι οι επιστολές του «γεφυροποιού» Ευάγγελου Αβέρωφ προς τον Καραμανλή: «κυκλοφορούσαι φήμαι περί μεγάλων ή μικρών σκανδάλων (δημοπρασίαι τηλεοράσεως, ΟΛΠ, σύμβασις Reynold’s, βέβαιοι μικρολοβιτούραι Ματθαίου και άλλα)» (14.10.68), «ανησυχία» του Παπαδόπουλου για «τα γύρω του σκάνδαλα, το ξεχαρβάλωμα της Διοικήσεως» (28.10.72).

Ιδια γεύση και στη συνομιλία του νεαρού -τότε- πολιτικού επιστήμονα Θεόδωρου Κουλουμπή με τον παλαίμαχο μεταξικό υπουργό Ασφαλείας, Κωνσταντίνο Μανιαδάκη (27.8.71): «Και για το στρατό; τον ρώτησα. Η απάντησή του ήταν να τρίψει τα δάχτυλα του δεξιού του χεριού, υπονοώντας ότι δωροδοκούνται» («Σημειώσεις ενός πανεπιστημιακού», σ.116-7).

Ειδική πτυχή της «νεοφαυλοκρατίας» αποτέλεσε η ποικιλότροπη «τακτοποίηση» του συγγενικού περιβάλλοντος των δικτατόρων:

* Ο Μακαρέζος διόρισε υπουργό Γεωργίας (κι αργότερα Βορείου Ελλάδος) τον κουνιάδο του, Αλέξανδρο Ματθαίου.

* Ο Λαδάς έκανε τον ένα ξάδερφό του διοικητή της ΑΣΔΕΝ και τον άλλο Γ.Γ. Κοινωνικών Υπηρεσιών.

* Ο γαμπρός του Παττακού Αντρέας Μεϊντάσης επιδόθηκε σε μπίζνες με το Δήμο Αθηναίων –από την κατασκευή του υπόγειου γκαράζ της Κλαυθμώνος μέχρι μια τεχνική μελέτη αξιοποίησης δημοτικού ακινήτου, ύψους 1.109.000 δρχ.

* Τα αδέρφια του αρχηγού βολεύτηκαν κι αυτά. Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος ως στρατιωτικός ακόλουθος, Γ.Γ. του Υπ. Προεδρίας, Περιφερειακός Διοικητής Αττικής και «υπουργός παρά τω πρωθυπουργώ». Ο Χαράλαμπος Παπαδόπουλος αναρριχήθηκε αστραπιαία στην υπαλληλική ιεραρχία για να αναλάβει Γ.Γ. Δημ. Τάξεως. Σύμφωνα με τα απομνημονεύματα βαθμοφόρου υφισταμένου του, «μένει γνωστός σαν ‘μπον φιλέ’ γιατί, τυλιγμένος σε χειμωνιάτικο παλτό, τρέχει νύκτα μαζί με αξιωματικούς αστυνομίας πόλεων στα καμπαρέ σαν γκάγκστερς και τρώγουν φιλέτο» (Αλέξανδρος Δρεμπέλας, «Ο θρήνος του χωροφύλακα», Αθήνα 1998, σ.118).

Ειδική κατηγορία σκανδάλων συνιστούν οι ανεξέλεγκτες δανειοδοτήσεις «ημετέρων». Τον πρώτο καιρό μετά τη μεταπολίτευση το θέμα απασχόλησε επανειλημμένα τα ΜΜΕ, για προφανείς όμως λόγους οι σχετικές κατηγορίες ουδέποτε ερευνήθηκαν σε βάθος. Αποκαλυπτικά είναι δυο έγγραφα του τότε αρχηγού της ΚΥΠ Μιχαήλ Ρουφογάλη που αποκάλυψε ο «Ταχυδρόμος» (29.8 και 12.9.74), με το ενδοκαθεστωτικό φακέλωμα «δανείων άτινα θεωρούνται χαριστικά ή επισφαλή», καθώς και των παραγόντων που «παρενέβησαν» για τη χορήγησή τους. Το συνολικό ύψος των «χορηγηθέντων» δανείων ήταν 1.519.000.000 δρχ. και των «υπό έγκρισιν» 1.644.000.000 δρχ.

Ενδιαφέρουσα και η εμπιστευτική ενημέρωση του Χαρίλαου Χατζηγιάννη, προσωπικού φίλου του δικτάτορα, προς τον αυλάρχη του εξόριστου βασιλιά Κωνσταντίνου (25.11.70): «Αυξάνεται η επιρροή της Δέσποινας [Παπαδοπούλου], του Ρουφογάλη και του Φραγκίστα. Η Δέσποινα ανακατεύεται σε όλα και, αναμφισβήτητα, επηρεάζει τον άντρα της. Ακόμη και η κόρη της παίζει ρόλο. Μιλούν και για οικονομικά συμφέροντα. Ο Λαδάς φώναξε τον Χατζηγιάννη και του συνέστησε, φιλικά, να διαφωτίσει τον Παπαδόπουλο» (Λεωνίδας Παπάγος, «Σημειώσεις 1967-1977», Αθήνα 1999, σ.296).

Η Ντόλτσε Βίτα

Την εικόνα συμπληρώνουν, από διαφορετική οπτική γωνία, οι αναμνήσεις της Ντέλλας Ρουφογάλη, φωτομοντέλου που το 1973 παντρεύτηκε το διοικητή της ΚΥΠ: «Αρχίζω να ράβω την καινούρια μου γκαρνταρόμπα στους μετρ της ραπτικής για τους οποίους μέχρι τώρα έκανα επιδείξεις. Η ζωή μου έχει αλλάξει τελείως, το ίδιο και η συμπεριφορά όλων απέναντί μου. Μου φέρονται με έκδηλο σεβασμό και τα κοπλιμέντα τους είναι υπερβολικά. Αλλά μου αρέσει. Εγώ εξακολουθώ να φέρομαι φιλικά προς τους παλιούς γνωστούς και τους κανούριους, πλούσιους φιλοχουντικούς επιχειρηματίες που πληθαίνουν μέρα με τη μέρα μαζί με τα ραβασάκια για ρουσφέτια. Αισθάνομαι πως έχω υποχρέωση να εξυπηρετήσω τους πάντες. Ο Μιχάλης συνήθως δεν αρνείται. Γεύομαι τη δύναμη της εξουσίας, και με μαγεύει» (σ.85-6).

Στην ιδιαίτερη πατρίδα της, τη Βέροια, «έρχονται πολλοί να με δουν. Γνωστοί και άγνωστοι. Ο πατέρας μου μου δίνει πακέτο τα σημειωματάκια με τα ρουσφέτια που ζητούσαν οι γνωστοί του όλο αυτό τον καιρό και εγώ του υπόσχομαι ότι κάτι θα προσπαθήσω να κάνω». Μεταξύ των αιτημάτων που ικανοποίησε, γράφει, ήταν και η απονομή χάριτος (απ’ τον Παπαδόπουλο) σ’ ένα συντοπίτη της εξαγωγέα, πρώην «μεγάλο ποδοσφαιριστή της τοπικής ομάδας», που είχε καταδικαστεί «με αποδείξεις» για κατασκοπεία υπέρ της Βουλγαρίας (σ.89).

Τους αρραβώνες του ζεύγους τίμησαν «επιλεγμένοι εξωκυβερνητικοί παράγοντες», όπως οι επιχειρηματίες Λάτσης και Κιοσέογλου. «Την επόμενη βδομάδα καινούρια δώρα, καινούριες ανθοδέσμες, φρέσκα ψάρια απ’ όλα τα νησιά της Ελλάδας, κούτες με το καλύτερο χαβιάρι της Περσίας και παγωμένα καβούρια της Αλάσκας καταφθάνουν στο σπίτι. Δεν ξέρω τι να τα κάνω» (σ.88).

Στο γάμο τους, πάλι, παραβρέθηκαν «ο Παύλος Βαρδινογιάννης, ο εφοπλιστής Θεοδωρακόπουλος με το γιο του τον Τάκη, ο Κώστας Δρακόπουλος των διυλιστηρίων, ο Νίκος Ταβουλάρης των ναυπηγείων, το ζεύγος Μποδοσάκη, ο Αγγελος Κανελλόπουλος των τσιμέντων ‘Τιτάν’ με τη γυναίκα του, ο Τομ Πάππας, ο Γ. Λύρας, ο Γιώργος Ταβλάριος, εφοπλιστής από τη Νέα Υόρκη με τη γυναίκα του και ο Γιάννης Λάτσης με τη μεγάλη του κόρη, αφού η γυναίκα του την ίδια μέρα πάντρευε την ανηψιά της σε άλλη εκκλησία» (σ.95).

Εύγλωττη για τις στενές σχέσεις χουντικής ηγεσίας και μεγαλοκαπιταλιστών είναι η περιγραφή ενός ιδιωτικού ταξιδιού της Ντέλλας με τη Δέσποινα Παπαδοπούλου στο Παρίσι: «Μένουμε σε μεγάλες σουΐτες στο Intercontinental. Ερχονται να μας επισκεφθούν με το τραίνο από τη Γενεύη ο Γιάννης Λάτσης και η σύζυγός του Εριέτα. Είναι πολύ φίλοι της Δέσποινας. [...] Πηγαίνουμε σε όλα τα καλά μαγαζιά της Φομπούρ Σεντ Ονορέ. Η Δέσποινα έχει αφεθεί στο γούστο μου. [...] Λόγω της παρατεταμένης κακοκαιρίας, πηγαίνουμε οδικώς στις Βρυξέλλες με λιμουζίνα που μας έστειλε ο Ωνάσης» (σ.87).

Οι επαφές αυτές δεν ήταν αυστηρά κοινωνικές. Λίγο μετά το Πολυτεχνείο, π.χ., το ζεύγος Ρουφογάλη τρώει στο σπίτι του με το Λάτση. Αρχηγός της ΚΥΠ κι εφοπλιστής «συζητούν για τα διϋλιστήρια και τα προβλήματα που έχει». Μετά το τέλος της κουβέντας, ο δεύτερος προθυμοποιείται να συνοδεύσει τη γυναίκα του πρώτου στο Λονδίνο, για κάποιες ιατρικές εξετάσεις (σ.100).

Μια στιχομυθία του Ρουφογάλη φωτίζει, τέλος, καλύτερα την τυχοδιωκτική διαχείριση του δημόσιου πλούτου από τα ηγετικά στελέχη της χούντας:

«Ενα βράδυ ο Χρήστος Μίχαλος, τότε υπουργός, μισοαστειευόμενος, του λέει ότι τώρα που παντρεύτηκε θα πρέπει να κάνουν καμιά δουλειά να εξασφαλίσουν το μέλλον τους, γιατί ποτέ δεν ξέρεις τι γίνεται. Ο Μιχάλης, ατάραχος, του λέει να μην ανησυχεί. ‘Οσο είμαστε στα πράγματα δεν μας χρειάζονται λεφτά και, αν πέσουμε, τα λεφτά δεν θα μας σώσουν’. Ξεσπάει σε γέλια. Εγώ παγώνω, μαζί μου κι ο Μίχαλος» (σ.98).

Οι συμβάσεις

Το φιλέτο των σκανδάλων της «επταετίας» υπήρξαν ωστόσο οι μεγάλες «αναπτυξιακές» συμβάσεις της περιόδου.

* Η πρώτη υπογράφηκε με την αμερικανική πολυεθνική Litton (15.5.67), για «παροχήν υπηρεσιών οργανώσεως και διεκπεραιώσεως της οικονομικής αναπτύξεως ορισμένων περιοχών εις Κρήτην και Δυτικήν Πελοπόννησον» (ΦΕΚ 1972/Α/88). Είχε προταθεί το 1966 απ’ την κυβέρνηση των αποστατών (κυρίως τον Μητσοτάκη), αλλά η Βουλή δεν τόλμησε να την ψηφίσει. Η Litton θα εισέπραττε όλα τα έξοδα που έκανε «βοηθώντας» το δημόσιο (συν κέρδος 11%) και προμήθεια 2% επί των κεφαλαίων (ή των δανείων) που θα έφερνε, θεωρητικού ύψους 800.000.000 δολαρίων. Ως «προκαταβολή», το δημόσιο της κατέβαλε 1.200.000 δολάρια.

Στην πράξη, η εταιρεία αρκέστηκε να ξεκοκκαλίζει τα ποσοστά επί των ...εξόδων της: «Το κέρδος μας είναι φυσικά δυσανάλογα μεγάλο», παραδεχόταν (στις ΗΠΑ) ο υπεύθυνος του προγράμματος, «επειδή δεν έχουμε κάνει βασική επένδυση. Η επένδυση είναι το καλό μας όνομα». Τελικά η σύμβαση λύθηκε στις 15.10.69, με καταβολή από το κράτος των δαπανών της εταιρείας -συν 11%- ακόμη και κατά την ...«περίοδο τερματισμού» (ΦΕΚ 1969/Α/268). Επίσημη δικαιολογία: «αι ελληνικαί υπηρεσίαι είναι εις θέσιν να συνεχίσουν άνευ ειδικής εξωτερικής βοηθείας τας προσπαθείας δια την ανάπτυξιν» (Βήμα, 16.10.69).

* Απίστευτα επαχθής ήταν και η σύμβαση για την κατασκευή της Εγνατίας, που ο Μακαρέζος υπέγραψε με τον αμερικανό εργολάβο Ρόμπερτ Μακντόναλντ (ΦΕΚ 1969/Α/15). Το δημόσιο έβαζε 45 απ’ τα 150 εκατομμύρια δολάρια του έργου, «διευκόλυνε» τον «επενδυτή» με ομόλογα 80.000.000 κι εγγυόταν για τα δάνειά του. Το έργο θα γινόταν από έλληνες υπεργολάβους, ενώ ο «ανάδοχος» θα φρόντιζε απλώς για μελέτες και δάνεια, εισπράττοντας αμοιβή 14% επί των εξόδων (συμπεριλαμβανόμενης της δημόσιας χρηματοδότησης!) – τα 4.500.000 δολάρια «εν είδει προκαταβολής». «Εάν κατά την διάρκειαν της μελέτης ήθελεν διαπιστωθή» από τον ίδιο πως 150 εκατομμύρια δεν αρκούν, μπορούσε είτε να ψάξει γι’ άλλα είτε απλά να «θεωρηθή εκτελέσας την σύμβασιν άμα τη συμπληρώσει της κατασκευής τμήματος της οδού, ούτινος η αξία ανέρχεται εις δολλ. ΗΠΑ 150.000.000» (άρθρο 1§4). Τελικά, δε βρήκε ούτε τα προβλεπόμενα κι έφυγε, αφού το δημόσιο επιβαρύνθημε με 1 ½ δις δρχ.

* Ο ελληνοαμερικανός Τομ Πάππας ήταν ήδη παρών με το διϋλιστήριο της ESSO στη Θεσσαλονίκη, επένδυση του 1962 που είχε καταγγελθεί ως σκανδαλωδώς προνομιακή. Το Μάιο του 1972, η χούντα τον απάλλαξε από τις αντισταθμιστικές υποχρεώσεις που είχε αναλάβει, για ανέγερση έξι αγροτοβιομηχανικών μονάδων σε διάφορα σημεία της χώρας (ΦΕΚ 1972/Α/72). Του έδωσε και άδεια για τα εργοστάσια της Coca Cola, που οι κοινοβουλευτικές κυβερνήσεις δεν ενέκριναν, ως ανταγωνιστικά προς τη ντόπια παραγωγή αναψυκτικών (ΦΕΚ 1968/Α/201).

Θερμός υποστηρικτής της χούντας, ο Πάππας πρωταγωνίστησε ως γνωστόν στο «ελληνικό Γουτεργκέιτ», ανακυκλώνοντας κονδύλια της CIA για το χρηματισμό του Νίξον απ’ τους δικτάτορες. Ενας προσωπάρχης του με σκανδαλώδες παρελθόν, ο Παύλος Τοτόμης, διορίστηκε το 1967 υπουργός Δημόσιας Τάξης και κατόπιν πρόεδρος της ΕΤΒΑ.

* Μητέρα όλων των μαχών υπήρξε ωστόσο το ντέρμπι των μεγιστάνων (Ωνάσης, Νιάρχος, Βαρδινογιάννης, Ανδρεάδης, Λάτσης κ.ά) για το 3ο διϋλιστήριο της χώρας. Ο Παπαδόπουλος τάχθηκε αποφασιστικά υπέρ του Ωνάση, σε βίλα του οποίου (στο Λαγονήσι) έμενε αντί συμβολικού ενοικίου, ενώ ο Μακαρέζος υπέρ του Νιάρχου. Η σύγκρουση έφτασε στα άκρα, με απόπειρες πραξικοπημάτων κι έκτακτους ανασχηματισμούς. Τελικά ο Ωνάσης τα παράτησε, ακυρώνοντας τη «μεγαλειώδη» σύμβαση που είχε υπογράψει και παίρνοντας πίσω την εγγύησή του, το 3ο διϋλιστήριο μοιράστηκε μεταξύ Ανδρεάδη και Λάτση (ΦΕΚ 1972/Α/130) κι ένα 4ο παραχωρήθηκε στο Βαρδινογιάννη (ΦΕΚ 1972/Α/181).

Μια λεπτομέρεια αυτής της τιτανομαχίας, από την εμπιστευτική ενημέρωση Χατζηγιάννη προς τον Παπάγο (25.11.70), παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον με βάση τα σημερινά δεδομένα:

«Σε άλλο υπουργικό συμβούλιο, παραβρισκόταν ο Καρδαμάκης, ο οποίος εισηγήθηκε την αγορά μηχανημάτων από τη Siemens και την AEG χωρίς διαγωνισμό, για να μπορέσει να ανταποκριθεί η ΔΕΗ στο πρόγραμμά της, που καθυστερούσε λόγω των δυσκολιών εκτέλεσης των συμφωνιών Ωνάση. Ο Παπαδόπουλος έλυσε μόνος του το θέμα, αποδεχόμενος την αγορά από τη μια εταιρεία».


Το «Τάμα του Εθνους»

Υπήρξε ίσως το χαρακτηριστικότερο σκάνδαλο της χούντας: ο τέλειος συνδυασμός της επαγγελίας μιας «Ελλάδος Ελλήνων Χριστιανών» με τη μεγαλομανία του δικτάτορα και το ξάφρισμα υπέρογκων δημόσιων κονδυλίων.

Στις 14 Δεκεμβρίου 1968 ο Παπαδόπουλος εξήγγειλε την ανέγερση ενός μνημειώδους ναού του Σωτήρος στα Τουρκοβούνια –ως εκπλήρωση, υποτίθεται, της σχετικής υπόσχεσης της Δ΄ Εθνοσυνέλευσης του 1829 προς το Θεό σε περίπτωση απελευθέρωσης της Ελλάδας. Σύμφωνα άλλωστε με τη χουντική προπαγάνδα, η «επανάστασις» της 21ης Απριλίου 1967 δεν ήταν παρά η άμεση συνέχεια -και ολοκλήρωση- του 1821.

Το έργο εγκρίθηκε στις 5.1.69 σε κοινή συνεδρίαση υπουργικού συμβουλίου και αρχιεπισκόπου. Για την επίβλεψή του συστήθηκε το Μάιο μια «Ανώτατη Επιτροπή» με πρόεδρο τον ίδιο τον πρωθυπουργό Γ. Παπαδόπουλο και μέλη τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο, τους υπουργούς Εσωτερικών Στ. Πατττακό, Συντονισμού Ν. Μακαρέζο, Παιδείας Θ. Παπακωνσταντίνου, Δημ. Εργων Κ. Παπαδημητρίου και τον υφυπουργό Προεδρίας Κ. Βοβολίνη. Ενα δεύτερο σώμα, το «Γνωμοδοτικό Συμβούλιο», αποτελούνταν από τον πρόεδρο της Ακαδημίας, τους πρυτάνεις του Πανεπιστημίου και του ΕΜΠ, το δήμαρχο Αθηναίων, το Γενικό Διευθυντή Αρχαιοτήτων και τον κοσμήτορα της Αρχιτεκτονικής. Στο εγχείρημα μετείχε, με άλλα λόγια, σύμπασα η ανώτατη πολιτική και πνευματική ηγεσία του καθεστώτος.

Για το είδος της προπαγάνδας που συνόδευσε την εξαγγελία, αποκαλυπτικό είναι ένα απόσπασμα από την «Ηχώ των Ενόπλων Δυνάμεων» (3.6.73): «Ο Ναός του Σωτήρος Χριστού, αφ’ ενός μεν υλοποιεί την υπόσχεσιν που έδωσε το Εθνος προς τον Θεό, και αφ’ ετέρου θ’ αποτελέση, μετά την οικοδόμησίν του, το τρίτο αρχιτεκτονικό οικοδόμημα των Αθηνών, μετά τον κλασικό Παρθενώνα και τον Βυζαντινό Λυκαβηττό».

Η επιστημονική κοινότητα των 1.857 ελλήνων αρχιτεκτόνων δεν φάνηκε πάντως να δείχνει τον ίδιο ενθουσιασμό. Τρεις διαδοχικοί διαγωνισμοί «προσχεδίων» και «ιδεών» μεταξύ 1970 και 1973 κατέληξαν σε φιάσκο: παρά τα τεράστια «βραβεία» που τους συνόδευαν (από 300.000 μέχρι 5.000.000 δραχμές, όταν ο μέσος μισθός του ιδιωτικού τομέα ήταν γύρω στις 4.000 δραχμές), οι προτάσεις που υποβλήθηκαν ήταν αντίστοχια 7, 35 και 31. Τελικά και οι τρεις διαγωνισμοί κηρύχθηκαν άγονοι - μάλλον δίκαια, αν κρίνουμε από τις μακέτες που δημοσιεύθηκαν μεταδικτατορικά στο «Αντί» (30.11.74). Ακόμη κι έτσι, 3.650.000 δρχ διανεμήθηκαν σε ελάσσονες «επαίνους».

Απείρως μεγαλύτερη τέχνη επιδείχθηκε στη διασπάθιση των χρημάτων.

Τον Ιούνιο του 1969 ανακοινώθηκε η σύσταση «Ειδικού Ταμείου» για την οικονομική διαχείριση του «τάματος». Σύμφωνα με τον τελικό απολογισμό του που δημοσιεύθηκε μετά την ανατροπή του Παπαδόπουλου («Εστία» 19.1.1974), το «Ταμείο» εισέπραξε συνολικά 453.300.000 δρχ: 45,5 εκατομμύρια ως επιχορήγηση απ’ τον τακτικό προϋπολογισμό, 180 εκατομμύρια από «δωρεές, εισφορές, κλπ» και 230 εκατομμύρια σε δάνεια. Ενα μέρος των «εισφορών» ήταν επίσης δημόσιο χρήμα (η Αγροτική Τράπεζα «πρόσφερε» π.χ. 10 εκατομμύρια), ενώ το υπόλοιπο προήλθε από το υστέρημα του φιλοχρίστου και φιλοθεάμονος κοινού – όπως ο συνταξιούχος δημόσιος υπάλληλος που θυσίασε στο «Τάμα» ολόκληρο το εφάπαξ του (109.455 δρχ), εισπράττοντας «τα συγχαρητήρια του πρωθυπουργού δια του υπουργού Προεδρίας» («Νέα» 31.12.68).

Σύμφωνα ωστόσο με τον ίδιο απολογισμό, το 90% των εσόδων είχε ήδη καταναλωθεί σε απαλλοτριώσεις, «δαπάνες μελετών», προπαρασκευαστικά έργα και «δαπάνες διοικήσεως και λειτουργίας»!

«Φαίνεται ότι ο Ναός του Σωτήρος, που πρόκειται να ανεγερθή πάνω στα Τουρκοβούνια, θα είναι απ’ τους πιο θαυματουργούς στη χώρα μας», σχολίαζαν τις επόμενες μέρες τα «Νέα» (26.1.74). «Γιατί, πριν ακόμα κτισθή, πριν καν γίνουν τα σχέδια για την κατασκευή του, δαπανήθηκαν -λες από θαύμα- τα 406 εκατομμύρια δραχμές από τα 453 εκατομμύρια που είχαν τελικά συγκεντρωθεί. Πάντως κι οι πιο ολιγόπιστοι θαύμασαν το γεγονός ότι με εντελώς κανονικό τρόπο αναλώθηκε ολόκληρο το τεράστιο αυτό ποσόν για ένα έργο του οποίου ακόμα δεν κατάφεραν οι υπεύθυνοι να έχουν ούτε το σχέδιο. [...] Αφού λεφτά δεν υπάρχουν πιά, αφού ούτε καν τα σχέδια του ναού δεν έχουν γίνει ακόμη, η υπόθεση αυτή θα πρέπει να λήξη εδώ και όλοι θα φροντίσουμε να ξεχασθή».


http://tvxs.gr/news/%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%AF%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%BF-%CF%87%CF%81%CF%8C%CE%BD%CE%BF/%CF%84%CE%B1-%CF%83%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%B4%CE%B1%CE%BB%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CF%87%CE%BF%CF%8D%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%82